در دل جزیره بکر هندورابی، جایی دور از هیاهوی گردشگران، دو روستای تاریخی به نام‌های الدورات و الصَّرَه نه‌تنها نشانی از سکونت سنتی جنوب ایران هستند، بلکه یادگارهایی ارزشمند از دوران اشغال پرتغالی‌ها در خلیج فارس را در خود جای داده‌اند. این دو روستا، امروز باقیمانده‌هایی خاموش اما پرقصه‌اند؛ ساکت ایستاده‌اند تا از روزگاری بگویند که هندورابی برای قدرت‌های دریایی، نقطه‌ای استراتژیک به شمار می‌رفت.
موقعیت جغرافیایی و تاریخچه سکونت در الدورات و الصره
روستاهای الدورات و الصره در شمال‌غربی جزیره هندورابی واقع شده‌اند؛ مناطقی با دسترسی آسان به دریا و منابع محدود اما حیاتی آب، که باعث شده از گذشته‌های دور محل سکونت مردمان بومی باشد. طبق منابع ثبت‌شده، الصَّره در حدود یک کیلومتری جنوب‌غربی روستای مرکزی هندورابی قرار دارد و الدورات نیز کمی متمایل به شمال جزیره دیده می‌شود.
این دو روستا در گذشته به‌عنوان مناطق مسکونی دائمی یا فصلی استفاده می‌شدند، و شواهد نشان می‌دهد که در دوران پرتغالی‌ها نیز محل عبور، مراقبت و دیده‌بانی بوده‌اند.
پرتغالی‌ها در هندورابی؛ از سیطره بر جزیره تا ساخت پایگاه نظامی
در قرن ۱۶ میلادی، پرتغالی‌ها با سلطه بر آب‌های خلیج فارس، به دنبال کنترل مسیرهای تجاری و دریایی بودند. جزیره‌ی هندورابی با موقعیت استراتژیک میان بندر لنگه، کیش و قشم، گزینه‌ای ایده‌آل برای ساخت پایگاه نظامی محسوب می‌شد.
الدورات و الصره به‌عنوان نقاط کم‌ارتفاع، اما مشرف به دریا، محل ساخت پایگاه‌های ساده با مصالح بومی از قبیل سنگ، مرجان و گچ شدند. در این مناطق، هنوز هم آثاری از دیوارهای نیمه‌ویران، پادگان‌های سنگی، و حتی گورستانی دیده می‌شود که به گفته محلی‌ها، محل دفن پرتغالی‌ها و برخی ایرانیان همراهشان بوده است.
مشخصات تاریخی و باستان‌شناسی الدورات و الصره
| ویژگی | الدورات | الصره |
| موقعیت جغرافیایی | شمال‌غربی جزیره هندورابی | جنوب‌غربی هندورابی (حدود ۱ کیلومتری از روستا) |
| کاربری تاریخی | سکونتگاه فصلی بومی + پایگاه دیده‌بانی پرتغالی | منطقه دفن پرتغالی‌ها + خرابه‌های ساختاری |
| آثار تاریخی | دیواره‌های گچی و مرجانی، آب‌انبار سنتی | قبرستان تاریخی، بقایای دیوار دفاعی |
| وضعیت فعلی | متروکه و بدون سکونت دائمی | محل بازدید گردشگران ماجراجو و بوم‌گرد |
معماری و سازه‌های به‌جامانده از دوران پرتغالی‌ها
هرچند بسیاری از ساختارهای قدیمی تخریب یا در دل خاک مدفون شده‌اند، اما هنوز در این دو روستا می‌توان:
- دیوارهایی از سنگ مرجانی با ملات گچ
- بخش‌هایی از آب‌انبار گنبدی‌شکل
- سنگ‌قبرهایی با خط و ساختار متفاوت
- و پله‌های فرسوده‌ای که به اتاق‌های زیرزمینی منتهی می‌شوند را دید.
سبک معماری به‌کاررفته در این مناطق، مشابه با قلعه پرتغالی‌ها در قشم و هرمز است، با این تفاوت که ابعاد و گستردگی آن در هندورابی کوچک‌تر و بومی‌تر بوده است.
گردشگری فرهنگی در الدورات و الصره؛ تجربه‌ای بکر
امروزه علاقه‌مندان به بوم‌گردی و تاریخ جنوب ایران می‌توانند با سفر به هندورابی و پیاده‌روی در نزدیکی روستاهای الدورات و الصره، بخشی از تاریخ کمتر شنیده‌شده خلیج فارس را لمس کنند.
فعالیت‌هایی که می‌توان در این مناطق انجام داد:
- کمپینگ شبانه در اطراف خرابه‌ها
- بازدید تاریخی با راهنمای محلی
- عکاسی از معماری سنتی و منظره دریا
- مطالعه سنگ‌قبرها و گورستان تاریخی
پرسش‌های متداول
۱. آیا الدورات و الصره هنوز محل سکونت هستند؟
خیر، این دو روستا در حال حاضر متروکه هستند، اما آثار تاریخی و معماری آن‌ها باقی مانده است.
۲. آیا می‌توان آزادانه از این روستاها بازدید کرد؟
بله، دسترسی به این مناطق آزاد است و معمولاً گردشگران بوم‌گرد در آن‌ها کمپ می‌زنند.
۳. پرتغالی‌ها دقیقاً چه مدت در هندورابی حضور داشتند؟
حضور پرتغالی‌ها از اوایل قرن ۱۶ تا حدود ۱۶۲۲ میلادی در مناطق جنوبی ایران از جمله هندورابی ثبت شده است.
۴. آیا آثار معماری این مناطق حفاظت شده هستند؟
به‌صورت رسمی خیر، اما پیشنهاد می‌شود در بازدید از این مناطق، نهایت دقت برای حفظ وضعیت فعلی آن رعایت شود.
نتیجه‌گیری
الدورات و الصره، فقط دو نام محلی بر نقشه نیستند؛ بلکه بخشی از روایت استعمار و مقاومت جنوب ایران‌اند. در زمانی که پرتغالی‌ها برای تسلط بر دریاها با قدرت پیش می‌رفتند، این دو روستا نیز سهم خود را از تاریخ گرفتند. امروز اما، در سکوت و خلوت هندورابی، هنوز می‌توان صدای پای آن روزها را شنید.
نظرات کاربران